"Хоhуун" сайт

Сах быhылаана са5аланан эрэр

Тыnырахтаах чыычаахтартан этим тардар

Ким кими бутуйар?

 

 

 

Барыта салалтаттан тутулуктаах

"Сыл бастакы аnарыгар республика правительствотын ГРУ - та 243 ревизияны уонна бэрэбиэркэни ыытта. Финансовай дьиссипилиинэни кэhии уопсай суумата 23,4 млрд. солк. ордубута билиннэ.
Материальнай хоромньу 376,6 мел. солк. оnоhуллубута кеhуннэ. Коррупция лидердэрэ Амма, Уеhээ - Булуу, Горнай, Аллараа Халыма, Томпо улуустарыгар, Нерюнгри, Дьокуускай куораттарга олороллор эбит"
"Якутск вечерний" 02.08.2002
 
Кини соччоттон ураты уол этэ. Оло5у дириnник ырытан керeрунэн, активнай позициятынан, саnа идеяларынан. "Эдэр саас-эрэй саас" дэнэр кэмnэ сорох-сорох "фантазияларын" ылыныма эрэ-кэннигиттэн батыЬа сылдьара. Оскуола5а бииргэ уерэммиппит, биир паарта5а этиhэ - охсуЬа олорбуппут. О5олор о5олор курдук арыт, бэрт былдьаhан эрэйи да кереехтуурбут. Ол тухары ким да иннин биэриэн ба5арбат этэ.
Ахсаан уруогар барыбытыттан таЬыччы учугэйэ. Ол да курдук элбэхтик кемелеhуннэрбиппит. Лоп - бааччы быЬаарарын тургэнник ылынарбыт, до5орбутун убаастыырбыт.
"Эн ревизор буоллаххына, ба5ар, интервью ылар киЬи буолуом,"- диэбитим оскуоланы бутэрэр тиЬэх чуорааммытыгар. "ЭбэЬээт буолла5а дии. Атыттар курдук ууну - хаары оймуом суо5а,"-диэн хардарбыта Хоро орто оскуолатын выпускнига Игнат Тарасов.

-Игнат Иванович, ол этэр кэм-мит 15 сылынан дьэ, тиийэн кэллэ. Ууну - хаары оймуом суо5а диэбит дьоhуннаах харда5ын то5о эрэ умнyбаппын. Билигин эн уп - харчы хамсааhынын хонтуруоллуур федеральной структура улэhитэ5ин.
Бу соторутаа5ыта "Якутск вечерний" хаhыакка Дьокуускай, Мирнэй, Нерюнгри куораттары кытта сэргэ, дотациянан кэлэр быыкаайык уптээх - харчылаах Уehээ Бу`луубутун эмиэ "коррупция кииннэрин" кэккэлэригэр киллэрдилэр. Онуоха улуус олохтоо5ун быhыытынан санаа5ын истиэхпин ба5арабын.

-Кырдьык, бэйэм олохпун сыыппараны кытары сыЬыаннаах улэ5э аныахпын ба5арарым. Дьокуус-кайдаа5ы у`п техникумун, салгыы Дальнай Востоктаа5ы Государственнай Сулууспа академиятын экономика, салайыы уонна быраап факультетын бутэрбитим. Билигин улуустаа5ы федеральнай казначейство у`бу хонтуруоллуур отделыгар улэлиибин. Биhиги структурабыт федеральнай бюджет у`бун хонтуруоллуур. Ол гынан баран, араас органнар суруктарынан ханнык ба5арар керуnнээх тэрилтэни бэрэбиэркэлиир итиэннэ тумуктэрин билсиhэр толору бырааптаахпыт. Онтон улуус олохтоо5ун быhыытынан эттэххэ, маннык буруйдааhыnnа теруеттэр биЬиги улууска бааллар.
Харчы хамсааhына курдары аЬа5астык кестубэт, улуус Мунньа5ын депутаттара ситэ хонтуруолласпатта-рынан, итинник кэhиилэр тахсаллар. Аnардас кэлиnnи икки сылга а5ыс аnар мелуйуен кэриnэ у`п аналынан буолбакка, атыn сыалга туттулунна. Eскетун у`п аналынан туттуллубата5ына ыстарааптыыр санкция быЬыытынан аныгы дьылга улууска кэлиэхтээх уптэн очно суума ке5урээн биэрэр. Ити айылаах у`п септеехтук туттуллубакка быЬаччы хоромньуну таЬаарарын таЬынан, аны ыстарааптанан иккилии бу`к сыл аайы эбиллэн иЬэр буолла5ына, 5-6 сылга теЬену дайбаан таЬаарыа5ын бэйэ5ит суоттаан керуn.
Билигин бэйэни салайыныы киирдэдинэ олохтоох былаас неnуе эргийэр уп - харчы элбиэхтээ5ин учуоттаатахха, манных дьаhанан олордохпутуна сити суоттаан таЬаарбыт суума5ытын кырата уоnnа тeгуллээн кэбиhиэххитин сeп.
Улуус дьаhалтата харчыны халы - мааргы туттуута нэhилиэктэргэ охсуулаах буолара кимиэхэ ба5арар eйдeнeр. Тыа суолун оnоруутун хонтуруолласпакка буолан баран, депутаттарбыт билигин кэлэн эбии у`п кeрдуубут диэн урукку итэ5эстэрин дьоруой курдук туттарга туттар албаЬы булбуттар. Тыырыллыбыт у`бу хонтуруолласпыттара буоллар, то5о эбии у`п наада буолуо этэй? Коррупция диэн дьиnэр, былааска олорор дьон бэйэлэрэ сокуону кэhэн у`бу - харчыны, баайы - дуолу кеnул айбардааЬыннара ааттанар. Отгон бюджет диэн сокуон, ону кэЬии, талбытынан дьаЬайыы-бу коррупция буолбакка тугуй?!


- СР Президенэ В.А. Штыров тылыттан - ehуттэн сылыктаатаxха, республика билиnnи салалтата у`бу туттуу эйгэтигэр бэрээдэги олохтуур бa5алаах. Биhиги улууска сыhыаннаан бу туhунан эн тугу этиэn этэй?


-Улууска да5аны, республика да урдунэн у`бу сыыЬа - халты туттуу тубэлтэлэрэ у`гус. А5ыйах холобуру а5алыахха сeп. "Арнипа", "Алаас" диэн тыа хаЬаайыстыбатын бородуукталарын со5отуопкалыыр тэрилтэлэр бааллар этэ. Кылгас кэмnэ улэлээт, чааhынай дьоnnо да, тэрилтэлэргэ да баЬаам элбэх иэскэ киирэн баран, били "МММ", "Властилина" курдук, "мэлис" гыммыттара. Бу`гун ол иэстэр сорохторун улуус дьаhалтата телуургэ куhэллэн олорор.
Со5отуопкалыыр тэрилтэлэр сокуон быhыытынан атын сиртэн атыылаЬан а5алан буолбакка, олохтоох табаары оnорооччулар бородууксуйаларын батарыынан дьарыктаныахтаахтар. Ол урдунэн бу сыалга керуллубут харчы республика тас еттугэр тахсар тубэлтэлэрэ бааллар. Онтон бэйэбит бааЬыналарбыт сыыс отунан саба уунэн сыталлар. Маны хайдах да у`бу сепке, аналынан туттуу диэн сыаналыахха сатаммат.
Кэлиnnи сылларга у`бу хонтуруоллааhын улуус дьаhалтатын еттуттэн ейеммет буолла. Ону ГРУ Уеhээ Булуутээ5и салаата суох буолбута да5аны туоhулуур. Со5отуопка5а элбэх у`п керуллэриттэн тыа хаЬаайыстыбата енуйбутэ кестубэт. Тыа хаhаайыстыбатын министерствота у`п туттуллуутун кытаанахтык хонтуруоллуур саnа хайысханы булла5ына эрэ тыа нэhилиэктэригэр сэргэхсийии тахсыа5а. Холобура, со5отуопка харчытынан ким эрэ омук арыытын тиэйэн а5аллын. Биирдии киилэтин 50 солк.- дьааЬыга 1000 солк. БиЬиэхэ кэлэн уу`т сыанатыгар квитанция таЬаарылын-на5ына 6000 солк. чугаЬыыр, о.э. 440 литрэ ууккэ тэnнэЬиэн сеп. Маннык тубэлтэ дакаастанара ыарахан. Холобурдары бэрт элбэ5и абалыахха, бэрт элбэх соЬуччу тумуктэри оnоруохха сеп. Ол эрээри уеhэттэн ейенуллэр буолан, сабыллан иhэллэрэ.
Билиnnи республика салалтатыгар бу эйгэ5э бэрээдэги олохтуурга дьулуур баарыттан уeруеххэ эрэ сeп. Бу`гуnnу су`рун сорук- улууска баар у`бу, ресурсалары кeдьуустээхтик туЬаныыга туhаайыллыахтаах, онуоха кытаанах финансовай хонтуруол олохтоноро наада. Ордук бэйэни салайыныыга киирдэххэ улахан оруоллаа5а кестуе5э. Кытаанах финансовай дьиссипилиинэ, бэрээдэк эрэ баар буолла5ына эбии у`п киириэ5э, производство сайдыа, улэ дьоно уптэниэ. Инники сайдыы кэскилин мин итиннэ керебун.


-САПИ туhунан сарсыардааккы сахсаан, киэhээnnи кэпсэл буолла дии...


-САПИ бюджеты таhынан фонда быhыытынан бастакы Президент Николаев ыйаа5ынан тэриллибитэ. Онон кини улэтин - хамнаЬын хонтуруоллааhын биhиги функциябытыгар киирбэт. ГРУ хас да бэрэбиэркэни ыыппытын тумугэр, САПИ структураларыгар у`бу туттууга улахан кэhиилэр баалларын арыйбыта.
Уопсайынан, итинник бюджекка киирбэт фондалары тэрийии диэн у`бу - харчыны хонтуруолтан куоттара сатааhын буолар. СР Вице-президенэ А.К. Акимов керсуЬуулэргэ аЬарстык этэр- САПИ у`бу -харчыны дьиnнээх аналынан, о.э. алмаастаах провинция5а олорор дьон социальнай балаЬыанньаларын тупсарыыга туттубута эбитэ буоллар, Бу`луу су`нньун улуустара газтаммыппыт, суолламмыппыт, уоттаммыппыт ырааппыт буолуох этэ диэн. Билигин ити айдааннаах икки бырыЬыантан биирэ бюджет
неnуе эргийэр буолан, холобур, газтааЬыnnа, суол тутуутугар, уот линиятын тардыыга мантан тeЬeтe туттулунна диэн син кeрeр, ыйытар кыахтанныбыт. Сол да иЬин уонна Президент В.А. Штыров программатыгар ити барыта сурулла сылдьар буолан , учугэй еттугэр хамсааhын баар курдук. Ону сорохтор бу биhиги оnoрдубут диэн уруЬуйдана сатыыллара оруна суох. Дьиnэр, САПИ социальнай бырайыактары буор босхо убулуехтээх этэ, ону араас, о.и. коммерческай тэрилтэлэр неnуе
бырыЬыаnnа эбэтэр иэс биэрэ олорбутун билэбит. Сити урдунэн уптэрэ буппут аатыран улуус
бюджетыттан телеппут тугэннэрэ бааллар. Дьоnnо тиийиэхтээх у`бу тиэрдибэккэ ecсе eрe баран улуус бюджетыгар илиилэрин укпуттара киhини дьиксиннэрэр. ДьаЬалта ону хайдах да аЬарыа суо5ун сeп этэ. Ол гынан баран, САПИ туЬугар кыаллыбат да суол кыаллар. Сорох тэйиччи сытар тыа дьоно у`п кeрдeЬe сатыы киирэллэр итиэннэ уксугэр кураанах тeннeллeр.
Аан дойдуга биллэринэн, дьон бэйэлэрин ыккардыгар тапсыбат буолууларын тeрдe-аска, таnаска тиийиммэттэн. Итиччэлээх у`п халыйыытыттан тиийиммэт буолбут дьон кыра уоруу, арыгылыы сылдьан охсуЬуу тумугэр хаайыы дьоно буолаллар. Кинилэр уксулэрэ эдэр дьон буолаллара кистэл буолбатах. КиЬи кыhыйыа5а, у`бу халытааччылар туох да5аны миэрэ5э тардыллыбаттар.


-Игнат Иванович, быыбардар чугаhаатылар. Хаhыакка Ил Тумэн депутатынан олохтоох киhи талыллара ордук диэн суруйаллар. Эн санаа5ар хайда5ый ?


-Улэ дьиссипилиинэтин кэЬии тубэлтэлэрэ миэстэтигэр мэлдьи дьаhалта улэтигэр - хамнаhыгар
орооЬо олорор депутат баара эбитэ буоллар, тахсыахтара суох этэ. Куоракка олорон сыл баЬыгар -ата5ар кэлэн керсуЬэн, бырааhынньыктары киэргэтэн барар депутаттар тугу билиэхтэрэй?
Уп - харчы хамсааhынын чинчийии дьиnнээхтик иnэн - тоnон уерэтиини, бириэмэни итиэннэ
профессиональнай бэлэмнээх буолууну ирдиир. Онон олохтоох киЬи талыллыахтаах. Тыа киЬитин кыЬал5атын тыа киЬититтзн ордук ким билиэй?
Депутакка тура сатыыр дьонтон сорохторо республиканы салайан олорон Бу`луу гаЬа ханна да халбаnнаабакка чуо Дьокуускайга туЬаайан кэллин диэн илии баттаан эрилиппиттэрэ, билигин суу`с да илии баттааЬыннара суолтата су`ппутун, куоластааччы ахсаана наада буолбутун кэннэ дьэ кэлэн тыа дьонун санаабыттара хомолтолоох.
Мин урут "Эдэр ыччат союЬа" общественнай тэрилтэ председателинэн, СР Президенин иЬинээ5и эдэр ыччат парламенын чилиэнинэн, "Саха сирин конгреЬа" общественнай - политическай тэрилтэ УеЬээ Булуутээ5и отделениетын председателинэн талыллан су`рун улэм таhынан ылсан улэлээн испитим. Онтон...


- Онтон ол айылаах итэ5элгэ тиксэн баран то5о ортотуттан туора ойдуn?


-Санаабын хаайбакка аЬа5астык этэрбинэн биир у`ксун себулэппэт буолуопун сеп. Улуус билиnnи дьаЬалтата итэ5эЬи туоратыыга улэ ыыппакка бэйэтин эрэ уруйдата олоруон ба5арара (показуха), онон улэ атахтанан тэйбитим.
Инники былаан хас биирдии кириэхэ учугэй эрэ еттуттэн оnоЬуллар, ол да буоллар ону быЬа этэртэн туттунабын.
Тумугэр этиэм этэ, олохтоох бэйэни салайыныыга киириини ейеен, буолаары турар референдумnа кехтеех кыттыыны ылыа5ыn. Онтон у`п хонтуруолун туЬунан этэн аЬардахха, кэлэн иЬэр саnа кэмnэ улууска хара ньуура суох улэЬит, кыахтаах, киэn керуулээх - истиилээх салалта кэлэригэр эркиннии эрэниэххэ.

Кэпсэттэ Марта СИЛИГИЯНОВА.

"Уеhээ - Бу`луу" хаhыат

КОРРУПЦИЯ (от. лат. corruptio — подкуп), прямое использование должностным лицом своего служебного положения в целях личного обогащения. Как правило, сопровождается нарушением законности.

Комментарий: Харчы ханна эрэ атын сиргэ халыйар буолла5ына туhанааччы да баара чуолкай. Биллэн турар, ол хачыгаар да, Хачыгыр да буолбата5а илэ, дуоhунастаах, тос курдук былаастаах тойоттор буолуохтара диэн сэрэйиллэр. Онон улэлиир (сулууспалыыр) балаhыанньаны туhаныы баарын баар. Биhиги улууска коррупция лидердэрэ олороллор диэн этэргэ уустук, ол эрээри коррупция уескуур терутэ, сибикитэ хайы уйэ баар. Игнат Тарасов со5утуопка харчыта республика тас ёттугэр тахсар тубэлтэлэрэ бааллар диэбит. Со5уруу дойду бааhынайдарын то5о буор босхо байыта сатыы олорор дьонуй бу диэн ыйытык уескуур. Бука, ботуччу дуоhунастаах дьон илии баттаан у`п - харчы оннук кеnул талббытынан куулэйдээн эрдэ5э. Тугу да онтон туhамматтара буоллар манна миэстэтигэр булукулла сылдьыа этэ буолла5а

Используются технологии uCoz